دستورالعمل تست هيدرو‌استاتیک
هدف دستور العمل تست هیدرواستاتیک:
هدف از تدوین این دستورالعمل ارائه روشی مناسب جهت تعیین مقاومت لوله ها و اتصالات پلی اتیلن در مقابل فشار داخلی هیدرواستاتیک در دمایی مشخص و فشار تعیین‌شده است.
دامنه کاربرد تست هیدرواستاتیک:
دامنه کاربرد این استاندارد،کلیه اتصالات تولید‌شده پلی‌اتیلن اعم از زانو، سه‌راه، فلنج، تبدیل و … می‌باشد. این روش با آزمون‌های آب در آب، آب در هوا و آب در مایع سازگار می‌باشد.
طبق دستورالعمل تست هیدرواستاتیک، مسئولیت انجام تست با چه کسی است؟
مسئولیت انجام تست به عهده مسئول آزمایشگاه و زیر نظر مدیر کنترل کیفیت می باشد.
مراجع :
ISIRI 12181 و ISO 1167
شرح دستورالعمل تست هیدرواستاتیک:
الف) آماده‌سازی آزمونه‌ها :
طول آزاد آزمونه (L0) باید سه برابر قطر خارجی (dn) بوده و حداقل ۲۵۰ میلیمتر باشد. اگر برای لوله های پلی اتیلن با dn بزرگتر از ۳۱۵ میلیمتر نتوان به حداقل طول آزاد مشخص‌شده دست یافت، طول آزاد کوتاه‌تر را، به اندازه حداقل دو برابر dn، می‌توان انتخاب کرد.
اتصالات پلی اتیلن را با آب تصفیه‌شده و تمیز پر نموده و بر اساس جدول شماره ۱ در آب قرار دهید تا با آب مخزن ( ۲۰ یا ۸۰ درجه سانتیگراد ) هم‌دما شود (رواداری آب مخزن ۱± درجه سانتیگراد است)
جدول شماره ۱- بازه‌های زمانی تثبیت شرایط دمایی
ضخامت اتصال (mm) | بازه‌های زمانی تثبیت شرایط دمائی (ساعت) |
۳>emin | ۱ |
۸>emin | ۳ |
۱۶>emin | ۶ |
۳۲>emin | ۱۰ |
۳۲≤emin | ۱۶ |
ب) روش انجام آزمون :
ابتدا اتصالات پلی اتیلن مورد نظر جهت آمادگی برای تست باید به‌وسیله درپوش‌هایی بسته شود. پس از نصب درپوش‌ها و اطمینان از آب‌بند بودن آن‌ها، قطعه پلی اتیلن با استفاده از شیرهای نصب‌شده روی درپوش از آب پر می‌شود و پس از هواگیری، توسط شیلنگ مخصوص به ورودی وان متصل و داخل مخزن دستگاه که قبلا از آب پر‌شده است، قرار می‌گیرد.
نرم‌افزار دستگاه را اجرا کرده و طبق شرایط موجود در استاندارد و با توجه به نوع فشار کاری اتیلن پلی اتیلن مورد نظر، دما، زمان و فشار تست تعریف می‌شود و آزمون شروع شده و قطعه پلی اتیلن تحت فشار قرار می‌گیرد. فشار دستگاه با توجه به نرخ افزایش فشار تعریف‌شده در نرم‌افزار ، افزایش می‌یابد تا به فشار مورد نظر آزمون برسد و سپس در همین فشار ثابت می‌ماند. هر گونه افت فشار توسط خود دستگاه جبران می‌شود.
ج) نکات قابل توجه :
- پس از انجام آزمون، آب موجود در قطعه با استفاده از کلید تخلیه موجود بر روی جعبه فرمان و پیج تخلیه، تخلیه شود.
- نرخ فشار تعریف‌شده در نرم‌افزار ترجیحاً پایین‌تر از فشار آزمون باشد.
- فشار آزمون، بر اساس ابعاد اندازه‌گیری شده آزمونه از رابطه زیر به‌دست می‌آید :
P=10 σ ۲emin /(d-emin)
σ : تنش محیطی (MPa)
emin : حداقل ضخامت لوله (mm)
d : قطر لوله (mm)
تنش محیطی طبق استاندارد ISIRI 12181 :
جدول شماره ۲- محاسبه مقدار بر اساس نوع آزمون و مواد اولیه آن
| σ | مدت زمان آزمون (ساعت) | دما | ماده اولیه |
۱۰ | ۱۰۰ | ۲۰ | PE80 |
۴.۵ | ۱۶۵ | ۸۰ | PE80 |
۴ | ۱۰۰۰ | ۸۰ | PE80 |
۱۲ | ۱۰۰ | ۲۰ | PE100 |
۵.۴ | ۱۶۵ | ۸۰ | PE100 |
۵ | ۱۰۰۰ | ۸۰ | PE100 |
f : ضریب کاهنده زانو : ۰.۸ سه راه :۰.۵
توجه ۱: متداول‌ترين تست هيدرواستاتيك كه برای لوله و اتصالات پلی اتيلن HDPE100 انجام می‌شود در دمای ۲۰ درجه سانتيگراد و مدت زمان ۱۰۰ ساعت است.
توجه ۲: تست هيدرواستاتيك يك تست مخرب بوده و از لوله يا اتصال مورد تست، به‌هيچ عنوان نمی‌توان داخل پروژه استفاده كرد (حتي اگر در ظاهر هيچ تغيير شكلی در آن اتفاق نيفتاده باشد). علت اين امر اين است كه در تست هيدرواستاتيك، لوله يا اتصال، تحت تنش قرار گرفته و اين تنش در حافظه پلاستيك باقی می‌ماند.
برای مطالعه بیشتر دستورالعمل تست دانسیته را بخوانید.